ارس

در زمان ساسانیان موسیقی از مهم ترین ابزارهای علم پزشکی بوده است

آشنایی با فواید موسیقی درمانی

تاریخچه موسیقی درمانی

در حقیقت استفاده از موسیقی به عنوان درمان یا ایجاد احساسات مختلف از سال های بسیار دوری میان ملت های مختلف رواج داشته است. برای مثال شاخه های مختلفی مانند موسیقی عرفانی وجود دارد که هدف آن قرارگیری در لحظه یا آن موسیقی است، همچنین رقص و موسیقی روشی پر کاربرد در مراسم های مختلف مذهبی و. می باشند.

استفاده از سازهای مانند طبل و . میان بومیان آمریکایی-آفریقایی و روش های مختلف موسیقی درمانی در بسیاری از نقاط جهان دیده می شود. در ایران نیز موسیقی درمانی از دوران باستان رایج بوده است؛ با توجه به کتیبه های پیدا شده در سال ۱۳۴۹ شمسی، دانشگاه جندی شاپور دانش موسیقی و درمان با موسیقی یکی از بخش های مهم این دانشگاه مهم تاریخی بوده است و دانشجویان پزشکی در آن زمان (چیزی حدودا پانزده قرن پیش) باید این واحد را می گذراندند. همچنین پرستارانی که در این دانشگاه به تحصیل می پرداختند باید در نواختن چند ساز اصلی مهارت پیدا می کردند تا بتوانند با توجه به تجویز پزشک به اجرای آثار بپردازند.

موسیقی درمانی ابزاری برای پزشکان و پرستاران

در زمان ساسانیان موسیقی از مهم ترین ابزارهای علم پزشکی بوده است و در زمان های مختلفی از جمله هنگام زایمان بانوان و. از آن استفاده می کردند. البته پیشینه این علم نیز به ظهور دین زرتشت در ایران باز می گردد؛ کتاب اوستا و اشعار وزن دار گات ها الهام بخش موسیقی دان ها برای تصنیف و آوازها و ملودی های مشابه و تشکیل مراسم و آئین های موسیقایی بوده که تولدی برای علم موسیقی درمانی در ایران است.

همچنین دانشمندان و حکیم های مطرح ایرانی مانند ابن سینا در رابطه با موسیقی و تاثیرات درمانی آن مطالب بسیاری نوشته اند که برخی از آنها عبارتند از:

• موسیقی جزئی از ترکیب بدن انسان می باشد؛ با پذیرش این دیدگاه با بینشی جدید از موسیقی درمانی روبرو می شویم.

• موسیقی درمانی روشی بسیار کم خطر و ایمن است که اجرای آن در زمان های مناسب از شب و روز بدون کمک از داروها یا رژیم های غذایی و. اثر بخش است

عملکرد موسیقی درمانی و تاثیر موزیک بر سلامت

استفاده از موسیقی برای رسیدن به آرامش روحی و روانی یا سرعت بخشیدن به روند بهبود بیماری ها و افزایش سلامت روان و بهتر شدن عملکرد ذهنی رایج است. موسیقی با سه رکن اساسی شامل ضرب آهنگ و نظم، ملودی و فضا سازی باعث ایجاد احساسات مختلفی می شود. برای مثال تم های آرام در کاهش استرس یا تم های خلق ساز در ایجاد احساساتی مانند غم و شادی تاثیر گذار هستند؛ فضاهای پر انرژی نیز برای ورزش و رقص مفید هستند.

البته موسیقی درمانی تنها به گوش دادن موزیک ختم نمی شود و به صورت تخصصی تر، موسیقی درمانی با مراجعه به افراد آموزش دیده و متخصص در این زمینه که اغلب در بیمارستان ها، مراکز توانبخشی، مدارس یا مراکز درمانی و آسایشگاه ها فعالیت می کنند همراه است.

موسیقی درمانی تکنیک های مختلف و تاثیر عمیقی دارد

موسیقی به دلیل تنوع بالایی که دارد برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها و مشکلات جسمی و روحی کاربرد دارد که از جمله آن می توان به افسردگی، اضطراب، فشار خون بالا و. اشاره کرد. مرحله اول این روش، یک فرایند بین فردی میان درمانگر و مراجع است که متخصص موسیقی و تمام جنبه های آن را برای کمک به بهبود و بازیابی سلامت بیماران استفاده می کند.

همچنین ممکن است موسیقی درمانی شامل نواختن ساز، آواز و. نیز بشود و از تکنیک های مختلفی در این مسیر استفاده شود.

فواید موسیقی درمانی

همانطور که متوجه شدید موسیقی درمانی روشی بدون تهاجم و بی خطر است؛ در ادامه نیز با تاثیرات و عملکردهای مثبت موسیقی آشنا می شویم که از جمله دلایل محبوبیت موسیقی و درمان با موسیقی نیز هستند.

• بهبود عملکرد شناختی ذهن بزرگسالان

پژوهشگران معتقدند گوش کردن به موسیقی در پس زمینه هنگام کار کردن باعث تقویت عملکرد مهارت های شناختی در افراد بزرگسال می شود. همچنین نتایج تحقیقی نشان می دهد که پخش آهنگ هایی با ریتم سریع یا آرام در عملکرد حافظه تاثیر گذار است اما ریتم های سریع تر باعث پیشرفت در سرعت نتیجه گیری نیز می شوند. 

• کاهش استرس و اضطراب

موسیقی درمانی جهت بهبود و پیشگیری بسیاری از مشکلات روانی

استفاده از موسیقی هایی بر پایه مدیتیشن برای آرام کردن ذهن مدت بسیاری است توسط پزشکان توصیه می شود. طبق آزمایشی یک سوم شرکت کنندگان بدون گوش دادن به موسیقی و یک سوم همراه به شنیدن صداهای ضبط شده امواج دریا مشغول بودند؛ مابقی شرکت کنندگان نیز به موسیقی آرامش بخش گوش می کردند و نتایج حاصل نشان میداد که گروه آخر در شرایط استرس ساز سریع تر بهبود می یافتند.

• نقش موسیقی در کاهش وزن

تاثیر موسیقی در کاهش وزن به صورت غیر مستقیم می باشد. در واقع تحقیقات انجام شده نشان می دهد که گوش دادن به موسیقی ملایم همراه با نور پردازی مناسب محیطی که در آن به غذا خوردن مشغول هستید باعث ایجاد احساس آرامش بیشتری می شود. در نتیجه روند غذا خوردن نیز کند تر شده و کنترل بیشتری روی مقدار غذایی که میل می کنید دارید.

• تاثیرات موسیقی در بهبود حافظه و یادگیری

بسیاری از دانش آموزان هنگام یادگیری و مطالعه به موسیقی نیز گوش می دهند اما درست یا غلط بودن این کار با توجه به درک هر فرد از موسیقی و تاثیرات آن بر روی افراد متفاوت است. همچنین انتخاب سبک و آهنگ های مناسب نیز در این راه تاثیر گذار هستند. 

موسیقی در بهبود عملکرد حافظه موثر است

گوش دادن به موسیقی ها بدون سبک در افرادی که درک و سواد موسیقایی کمتری دارند تاثیر بهتری در حافظه و یادگیری دارد اما افرادی که سواد موسیقی کافی دارند معمولا آهنگ های روحیه بخش را انتخاب می کنند. موسیقی بی کلام بهترین گزینه برای زمان یادگیری است چرا که درگیر شدن با مفهوم کلمات می تواند باعث حواس پرتی شود اما آهنگ های بی کلام بیشتر بر روی احساسات و عواطف تاثیر گذار هستند.

همچنین استفاده از شعر و عبارت های ریتمیک برای حفظ کردن مطالب درسی و. روشی رایج و تاثیر گذار است. پس باتوجه به خلاقیت خود و کمک دیگران می توانید از این گزینه نیز استفاده کنید یا یادگیری زبان های جدید و افزایش دایره لغات خود را با موسیقی همراه کنید!

• کمک به تحمل درد

شاید عجیب باشد اما گوش دادن به موسیقی تاثیرات بسیاری در کاهش درد دارد و تحقیقات بسیاری نیز این مورد را ثابت کرده اند. پژوهشی که روی افراد دارای سندرم «فیبرومیالژیا» (Fibromyalgia) انجام شد نشان داد که آن دسته از کسانی که بیشتر از یک ساعت به موسیقی گوش داده بودند درد کمتری را تجربه می کردند.

همچنین پژوهشگرانی در سال ۲۰۱۵ با مطالعه روی بیش از هفت هزار بیمار به این نتیجه رسیدند گوش دادن به موسیقی پیش از عمل جراحی، حین عمل و پس از آن تاثیرات مثبت بسیاری در کنترل درد و کاهش استرس دارد و بدین ترتیب نیاز بیماران به داروهای مسکن نیز کاهش می یابد. اگرچه تاثیرات موسیقی در هر سه مرحله کاملا مشهود بود اما موسیقی درمانی پیش از جراحی بیشترین تاثیر در کاهش استرس و کنترل درد را دارد.

• تجربه خواب بهتر

با توجه به تحقیقات انجام شده افرادی که پیش از خواب به موسیقی گوش می دهند خوابی با کیفیت تر نسبت به آن دسته از کسانی که زمان پیش از خواب خود را بدون گوش دادن به موسیقی یا شنیدن کتاب های صوتی اختصاص می دهند، تجربه می کنند. 

گوش دادن به موسیقی های سنتی و کلاسیک آرامش بخش یا آهنگ های بی کلام روشی بی خطر، ایمن و ساده برای بهبود خواب و درمان  بی خوابی است.

• تاثیر موسیقی در بالا بردن انگیزه

استفاده از موسیقی درمانی برای افزایش انگیزه بیماران

پژوهشگران معتقدند موسیقی در افزایش انگیزه و انرژی تاثیر بسیاری دارد و آزمایش انجام شده بر روی دوچرخه سواران این گزینه را ثابت می کند. با توجه به این تحقیق افرادی که هنگام ورزش به موسیقی هایی با تمپوی بالا گوش می دهند انرژی و قدرت بیشتری حس می کنند و حتی احساس رضایت و لذت آنها نیز افزایش می یابد اما در نقطه مقابل کاهش تمپوی آهنگ تمامی این موارد را کم تر می کند! پس اگر شما نیز ورزش می کنید حتما گوش دادن به آهنگ و موسیقی هایی با تمپوی بالا را نیز هنگام ورزش امتحان کنید.

• افزایش استقامت و عملکرد

همچنین موسیقی در افزایش استقامت و بهبود عملکرد افراد تاثیر گذار است و آهنگ های قوی و ریتمیک با ریتم های تند هنگام پیاده روی یا دویدن افراد را به وجد آورده و انگیزه و استقامت آنها را افزایش می دهد. در بخشی از مجله Wall Street از موسیقی به عنوان یک داروی محرک قوی یا آرامبخش جهت تغییر میزان برانگیختگی احساسی و روانی یاد شده است.

• تاثیر موسیقی درمانی در افسردگی

افسردگی یکی از رایج ترین اختلالات روانی است که افراد بسیاری با آن مواجه می شوند. شاید بتوان موسیقی را به عنوان ایمن ترین روش بدون عوارض جانبی برای درمان افسردگی استفاده کرد چرا که استفاده از آن باعث کاهش استرس و اضطراب شده و استفاده از آهنگ های شاد نیز می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد. بسیاری از محققان معتقدند که موسیقی در روحیه تاثیر گذار است و آهنگ های کلاسیک و موسیقی مخصوص مدیتیشن در ایجاد حال و هوایی خوب نقش مثبتی دارند.

موسیقی درمانی برای درمان افسردگی مفید است

همچنین بیمارانی که در شرایط زوال عقلی یا سکته عقلی هستند و از این موارد رنج می برند نیز می توانند از موسیقی درمانی استفاده کنند.

یکی از دلایل این تاثیرات نیز تمرکز بر روی موسیقی به جای توجه به دردها یا مشکلات و. است که موزیک به خوبی توانسته است از پس جداسازی ما از دنیای اطرافمان بر بیاید.

انواع روش های موسیقی درمانی

همانطور که متوجه شدید موسیقی درمانی تکنیک های مختلفی دارد و گوش دادن به آهنگ ها تنها روش در این علم نیست! برخی از این روش ها عبارتند از:

• تکنیک های فعال

روش های فعال موسیقی درمانی گسترده هستند اما به طور کلی افراد در این راه با آواز خواندن، سرودن اشعار یا نواختن سازهای موسیقی و آهنگ سازی از موسیقی درمانی استفاده می کنند.

تکنیک های فعال مانند نواختن ساز در موسیقی درمانی

• تکنیک های پذیرش

این روش با گوش دادن موسیقی و تحلیل و پاسخ به آن همراه است. پاسخ به موسیقی می تواند از طریق روش هایی مانند رقص یا تفسیر اشعار باشد.

• موسیقی درمانی تحلیلی

از دیگر روش های درمانی موثر است که به عنوان واسطه روان درمانی تحلیلی شناخته می شود

معمولا تکنیک های فعال و پذیرش در طول روند درمان باهم ترکیب می شوند تا نتیجه گیری بهتری از موسیقی درمانی حاصل شود. از دیگر تکنیک های موسیقی درمانی عبارتند از:

• موسیقی درمانی با تصاویر

در این روش با استفاده از موسیقی و تماشای تصاویری بیماران فرصتی پیدا می کنند تا در مورد مشکلات خود فکر کرده و صحبت کنند.

• موسیقی درمانی نورولوژیک

یک روش درمانی با توجه به علوم اعصاب است که در رابطه با تاثیر و عملکرد موسیقی جهت رشد مغز و مهارت های حرکتی بیماران استفاده می شود